Μάχη στο Παπαζλί (χωριό δίπλα στο Κόλντερε). Μια αυθεντική περιγραφή της μάχης (1919) από έναν εύζωνα βρήκαμε στο ιστολόγιο: sotosalexopoulos.blogspot.gr (υπέροχη η γλώσσα και η ορθογραφία του ημερολογίου)

Πολεμικό Ημερολόγιο του Χρήστου Δ. Αλεξόπουλου

...Διότι επολυμούσαν ένα τάγμα μι 2 χηλιάδις ακμέτιδις.

Και τους περκίκλοσαν μέσα εις το χωρίον Παπαζλύ μιανίς βραδιάς, τιν νίκταν. Και εκσιμιρόσαν ποιρκικλομένι από δίο χιλιάδις τούρκς! Αλά ένα κοράϊ αποφασίσαν, κάναν όλυ, οσάν ευζώνι πού ’τανε κυ σαν παλυκάρια εχημίσαν όλυ! Έναν κοράϊ κάνα{ν} δια τις λόνχις απάνου κυ μι τα πολιβόλα. Εκύνιν τιν όραν δεν επρόκαναν [πρόφτασαν] να λάβον καμίαν διαταγίν, ένεκα τον κίκλου. Ει κύρι-κύριε αξυματικί τους τότες τα χάσαν όλυ! Αλά ει καλύ ευζώνι, αφόσον είδον ότε είτον [ήτο] επόμινον να εχμαλοθόν [αιχμαλωτισθούν], τότες δεν περίμιναν να λάβον καμίαν διαταγίν. Αλά ανίκσαν δικσιά κι αριστιρά και χίμισαν απάνου εις τιν μάχιν. Και βαρέθικαν και πλυγόθικαν μόνον 25 με 30 ευζώνι. Και διέλεσαν τους τούρκους! Κε όσιν έπισαν εις τον κάμπον τους σακατέψαν ει επίς [ιππείς] και τα πολεβόλα. Και φονάζαν:

-Αλάχ! Αλάχ! Αφίτε μας!

Και βαρέσαν: φόνι 300 κε τραγματίει 500. Εφτάσαμι

και εμίς αλά δεν ελάβαμι μέρος, εδιαλύθισαν…….»

Χάρτης των επιχειρήσεων. Το Παπαζλί είναι κοντά στο Κόλντερε

Πηγή: https://sotosalexopoulos.blogspot.gr/2010/05/3.html

Δύο σημερινές φωτογραφίες της υπαίθρου του Κόλντερε από τον Jet Musti. Πλούσια και ευλογημένη η γη του Κόλντερε

Από το Ονομαστικό ευρετήριο αγροτών προσφύγων της ΕΠΜ (Στέλιος Γκαλάς)

Το τελευταίο τοπωνύμιο, στη δεύτερη στήλη, αφορά το όνομα της εκκλησιαστικής περιφέρειας (τουλάχιστον για τη Μικρά Ασία και τον Πόντο). Το Κόλντερε δεν είχε διοικητική εξάρτηση από την Έφεσο (που άλλωστε δεν υπήρχε ως πόλη στα νεώτερα χρόνια), ανήκε απλώς στη Μητρόπολη Εφέσου με έδρα τη Μαγνησία. Στον αριθμό δηλώσεως είναι, μεταξύ άλλων, κωδικοποιημένος και ο τόπος εγκατάστασης. Το όνομα Στέλιος Γκαλάς γράφτηκε εκ παραδρομής Γκαλής. Οι υπόλοιποι με το ίδιο όνομα βρίσκονται σε άλλη σελίδα και είναι επίσης από το Κόλντερε.

Πηγή: Ονομαστικό Ευρετήριο Αγροτών Προσφύγων ΕΠΜ