Σάββατο 17 Μαΐου 2014

Ο Πλαστήρας στη Μικρά Ασία και το πέρασμά του από το Κόλντερε


TO 5/42 ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

(Απόσπασμα από την πτυχιακή εργασία της  ΠΑΝΤΕΛΙΝΑΣ-ΣΤΥΛΙΑΝΗΣ ΜΟΝΑ με θέμα Νικόλαος Πλαστήρας)

Ο συνταγματάρχης Νικόλαος Πλαστήρας είχε αποκτήσει εξαιρετική φήμη στο στρατό για τη δράση του στο Μακεδονικό μέτωπο το 1918, στην Ουκρανία το 1919 και στο Σαγγάριο το 1921. Ακόμα, κατά την εκδήλωση της τουρκικής επιθέσεως του Αυγούστου του 1922 έδωσε σκληρή μάχη με το απόσπασμα που διοικούσε στο Καλετζίκ Δαγ, ένα από τα κρισιμότερα σημεία της ελληνικής αμυντικής γραμμής. Στη συνέχεια, μετά την κατάρρευση του μετώπου, συμπτύχθηκε στη θέση Χασάν Ντεντέ Τεπέ της γραμμής Τουμλού Μπουνάρ. Η υποχώρηση του αποσπάσματός του προς τα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, που εκτελέστηκε με παραδειγματική τάξη, συντέλεσε ουσιαστικά στην επιτυχή υποχώρηση ολόκληρου του συγκροτήματος Φράγκου.

Οι ελληνικές δυνάμεις που στις 2 Μαΐου 1919 απελευθέρωσαν τη Σμύρνη. Η ανάγκη για ενισχύσεις έφερε και το 5/42 στη Μικρά Ασία. Η αποβίβαση άρχισε στις 12 Ιουνίου και ολοκληρώθηκε στις 16 του μήνα. Οι σύμμαχοι είχαν απαγορεύσει
οποιαδήποτε επίθεση για την πάταξη του κεμαλικού κινήματος κι έτσι οι ελληνικές δυνάμεις παρέμεναν καθηλωμένες για ένα χρόνο σχεδόν. Όμως, κάτι τέτοιο δεν έριχνε το ηθικό του 5/42. Σ’ αυτό μεγάλη ευθύνη έχει ο Νικόλαος Πλαστήρας
 ο οποίος οργάνωνε επιδείξεις και αγώνες με το ιππικό και το αθλητικό τμήμα του συντάγματος, όπου συμμετείχε και διακρινόταν και ο ίδιος. Τα μικροεπεισόδια, οι ασκήσεις και οι αθλητικοί αγώνες κρατούσαν το σύνταγμα σε ετοιμότητα. Ο Πλαστήρας πάσχιζε και για το ντόπιο πληθυσμό που είχε υποστεί τρομερές δοκιμασίες. Συνέχιζε να υιοθετεί ορφανά παιδιά. Υιοθέτησε τρία ορφανά και τα έστειλε στην Ελλάδα ενώ παράλληλα αγωνιζόταν για την ίδρυση ενός ορφανοτροφείου. Τη δεύτερη μέρα της παρουσίας του στη Μικρά Ασία, έγινε κουμπάρος βαφτίζοντας μία μικρή στη Μπουρνόβα, την Ελευθερία.
Η καθήλωση των ελληνικών τμημάτων επέτρεψε τη συγκρότηση τουρκικών ομάδων ατάκτων που γίνονταν όλο και πιο επικίνδυνες. Στις 8 Ιουλίου 1919 150 τσέτες χτύπησαν το ελληνικό χωριό Παπαζλί, ανατολικά της Μαγνησίας, πολύ κοντά αλλά εκτός της ελληνικής ζώνης διοίκησης. Ένα τάγμα ευζώνων, ένοπλοι χωρικοί και ιππικό έτρεψαν τους τσέτες σε φυγή. Τρεις μέρες αργότερα σημειώθηκε νέα ισχυρότερη επίθεση και αποφασίστηκε να διατεθούν τα τάγματα του 5/42 στο Νταουτλάρ, το Καρά Αγατλί και το Παπαζλί. Ένας λόχος από το τάγμα του Καρά Αγατλί στάθμευσε στο Μουντεβελί. Έτσι το 5/42 κάλυπτε από βόρια την Μαγνησία. Τον Αύγουστο, το 5/42 που κατείχε τον υποτομέα από το Μιχαηλί εώς το Αχμετλί νότια, διεξήγαγε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με έδρα πάντοτε τη Μαγνησία και ένα τάγμα στο Παπαζλί.
Στο τομέα των επιχειρήσεων του 5/42 το πρώτο εξάμηνο του 1920 συνεχίστηκαν οι συγκρούσεις με ατάκτους. Στις 8 Ιανουαρίου λόχος συμμετέχει στην επίθεση κατά του χωριού Ζεϊμπσίν. Στις 20 Φεβρουαρίου τάγμα προέβει σε εκκαθάριση του Μπελέν νταγ και στη συνέχεια κινήθηκε προς τη λίμνη Μάρμαρα στη τουρκική ζώνη. Σπεύδει προς το Μπιν Τεπέδες όπου οι κεμαλικοί εκδιώκονται. Η νίκη, όμως, έμεινε ανολοκλήρωτη αφού οι διαταγές απαγόρευαν μια οριστική απάντηση στους κεμαλικούς.
Η πολυπόθητη άδεια και η διαταγή εξορμήσεως έφτασε με τηλεγράφημα του Βενιζέλου στις 7 Ιουνίου 1920. Το 5/42 συγκροτείται σε Μικτό Απόσπασμα μαζί με τη Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού, τη Μοίρα Ορειβατικού Πυροβολικού και το Ορεινό Χειρουργείο. Αυτό το απόσπασμα κάτω από τις διαταγές του Σώματος Στρατού Σμύρνης, θα επιτεθεί προς το Ακ Χισάρ. Η διαταγή του Πλαστήρα ήταν η εξής:
‘’Αξιωματικοί και Οπλίται! Αύριο το πρωί ενεργείται επίθεσις γενική κατά του εχθρού από τον Στρατόν μας. Ο στρατός μας θα ενεργήση χωρίς κανέναν περιορισμό πια για να επιτύχει με τη λόγχη του τα πιο απρόσμενα εθνικά κέρδη. Αξιωματικοί και Οπλίται! Ο καθένας από σας, εν ονόματι της Πατρίδος ας εκτελέση όπως μπορεί καλύτερα το καθήκον του. Πυροβοληταί! Φανήτε αντάξιοι του ονόματός σας. Εύζωνοι! Αναδειχθήτε και πάλι σταυραετοί, άξιοι της φήμης του τσολιά.
ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ’’
Στις 9 Ιουνίου 1920 τα τρία τάγματα του 5/42 ( Μπουρδάρα, Σιώρη και Τερτίκα) κινήθηκαν από το Κόλντερε και το Παπαζλί προς το Ντζιρ νταγ, το οποίο και κατέλαβαν. Στη συνέχεια έφτασαν στο Απαρλί, τη Σαζ Οβά και στο Μουράτ Μουμλάρ. Ο 9ος λόχος και το έφιππο τμήμα ανέτρεψαν τον εχθρό από τα υψώματα Σακίρογλου. Μετά την κατάληψη του Γιαζιρντί νταγ, ο 9ος λόχος μπαίνει στο Αξάριο.
Τις επόμενες ημέρες, με αφόρητο καύσωνα και ελάχιστο νερό, το 5/42 πέρασε το Ελισλέρ και το Γκέλεμπε, όπου το υποδέχονται με δάκρυα και σημαίες οι Έλληνες. Καταλαμβάνει το Χαλκά Μπουνάρ συλλαμβάνοντας πλήθος αιχμαλώτων. Στο Μπαλίκεσερ ανάγκασε τους Τούρκους να το εγκαταλείψουν στις 17 Ιουνίου.

Το σύνταγμα 5/42 βρισκόταν στην περιοχή Σουζουρλού- Κρεμαστής- Κεπσούτ από το τέλος των επιχειρήσεων ως τις 23 Αυγούστου 1920. Έπειτα το 5/42 βρέθηκε στο Ελβανλάρ Φιλαδελφείας, όπου δύο μήνες μετά, στις 14 Οκτωβρίου πήρε διαταγή να προωθηθεί προς το Τσεντίζ όπου είχε εκδηλωθεί επικίνδυνη τουρκική επίθεση. Η επίθεση συνετρίβει και το σύνταγμα επέστρεψε στο Αϊνέ Χαν και στην περιοχή Σελάογλου- Μαντά.
Την 1η Νοεμβρίου 1920 σημειώθηκε η εθνοκαταστροφική μεταπολίτευση με την καταψήφιση του Βενιζέλου. Ο Νικόλαος Πλαστήρας ήταν από τους ελάχιστους βενιζελικούς αξιωματικούς που παρέμειναν στην ενέργεια καθώς το σύνταγμά του, που ψήφισε υπέρ των αντιβανιζελικών, ξεσηκώθηκε ζητώντας την παραμονή του, αν και οι περισσότεροι εύζωνοι ήταν κωνσταντινικοί. Όποτε ερχόταν με δυσμενή μετάθεση κάποιος βασιλόφρων αξιωματικός, ο Πλαστήρας τον υποδεχόταν προσωπικά, πετούσε στο αρχείο τα χαρτιά που τον συνόδευαν και του φερόταν με σεβασμό. Στο μεταξύ η ζωή κυλά στο ‘’Ευζωνοχώρι’’, όπως ονόμασε το στρατόπεδό του ο Πλαστήρας
Το σύνταγμα 5/42 έλαβε μέρος στην επίθεση του Μαρτίου του 1921 με τα τάγματά του( Καραθανάσης, Σιώρης, Τερτίκας) εμπροσθοφυλακή της κινήσεως του Α΄ Σώματος προς Ακάρ νταγ και Αφιον Καραχισάρ. Βορειότερα, το Γ΄ Σώμα κινείται προς το Εσκί Σεχήρ. Η επίθεση στο Τουμλού Μπουνάρ ανατέθηκε στο 5/42 μετά την αποτυχία της 2ης Μεραρχίας. Ακολούθησαν σκληροί αγώνες στις νότιες κορυφογραμμές του Ακάρ νταγ και στις 12 Μαρτίου εκπόρθησε το συγκρότημα του Τουμλού Μπουνάρ και πρωθήθηκε ως τη γραμμή Γκιουνέι- Ταζλέρ. Από εκεί το 5/42 προχώρησε προς Μπογιαλί και Τσαρκισάζ. Στις 14 Μαρτίου το μεσημέρι εισήλθε στο Αφιόν Καραχισάρ.
Η καταστροφή ήταν σχεδόν σίγουρη μέχρι το πρωί της 28ης Μαρτίου 1920 που ενεπλάκη στον αγώνα το Σύνταγμα 5/42 και μετά από διαταγή επιτέθηκε κατά του δεξιού του εχθρού που έφτανε στον αυχένα του Χασάν Ντετέ Τεπέ. Με δική του πρωτοβουλία ο Νικόλαος Πλαστήρας πέρασε τον αυχένα και έστησε δύο λόχους υπό το Τερτίκα για να χτυπήσουν ένα τουρκικό σύνταγμα που ερχόταν ακάλυπτο από τους πρόποδες. Στις 12 το μεσημέρι άρχισε σφοδρό πυρ.
Η νίκη του συντάγματος 5/42 είχε αποτρέψει τη διάσπαση του ελληνικού μετώπου και την καταστροφή. Παρόλα αυτά, ο Νικόλαος Πλαστήρας, καθισμένος σε μία πέτρα, έκλεγε για τα ‘’ καλύτερα παιδιά του’’ που σκοτώθηκαν στη μάχη αυτή. Το 5/42 αποσύρθηκε τον Απρίλιο του 1920 στο Ντερμπέντ και στο Ελμά και στα τέλη Ιουνίου βρέθηκε στο Αλαμπάγ για μια νέα επίθεση που θα ξεκινούσε στις 30 Ιουνίου. Το σύνταγμα 5/42 πέρασε τον ποταμό Πουρσάκ και επιτέθηκε στα υψώματα βόρεια του Αλτουντάς. Το 5/42 καθηλώθηκε στο Ακτσάλ νταγ, ο εχθρός συμπτύχθηκε και άνοιξε ο δρόμος προς Ακ Ολούκ, Ακ Ιν, Σεϊντή Γαζή. Ο Πλαστήρας ζήτησε να
επιτεθεί μόνος στη τοποθεσία του Κιργίζ νταγ, όπου όμως πλευροκοπήθηκε από το κεμαλικό ιππικό.
Στην εξόρμηση προς Σαγγάριο-Άγκυρα η τελική επίθεση άρχισε στις 10 Αυγούστου 1921. Δύο μέρες αργότερα, η 1η Μεραρχία που δεχόταν σφοδρή τουρκική αντεπίθεση στο Μαγκάλ νταγ ζήτησε τη βοήθεια της 13ης. Δύο τάγματα του 3ου ΣΠ και ένα του 5/42 έσωσαν την κατάσταση. Στις 13 Αυγούστου άρχισε επίθεση στο Καλέ Γκρότο, κατά την οποία προκλήθηκαν τρομακτικές απώλειες. Αυτή η τετραήμερη μάχη κόστισε στη 13η Μεραρχία 287 νεκρούς και 1.482 τραυματίες. Πέφτουν νεκροί και τραυματίες δεκάδες αξιωματικοί και οπλίτες του 5/42. Η επίθεση διακόπηκε και στις 28 Αυγούστου διατάχθηκε σύμπτυξη στην προηγούμενη γραμμή αντιπαράθεσης ανατολικώς του Εσκί Σεχήρ. Στις 30 Αυγούστου το 5/42 ξαναπέρασε το Σαγγάριο και μαζί με όλο το Β΄ Σώμα κινήθηκε νότια και στις 27 Σεπτεμβρίου εγκαταστάθηκε στο Αγιαζίν. Η πτώση του ηθικού ήταν πια φανερή, η ειρήνη δε φαινόταν να έρχεται, αλλά ούτε η νίκη.
Στις 13 Ιουνίου 1922 το Σύνταγμα μετακινήθηκε προς το Τσαρκιρσάζ. Στις 13 Αυγούστου τα υψώματα του Τιλκί Κιρί Μπελ και του Καγιαντιμπί δέχονταν συντριπτικό βομβαρδισμό. Ο εχθρός είχε επιτεθεί με δώδεκα μεραρχίες εναντίον των δύο ελληνικών με στόχο να διασπάσει το σημείο επαφής της 1ης και της 4ης μεραρχίας. Ο βομβαρδισμός των ελληνικών θέσεων από το τουρκικό πυροβολικό ήταν εξαιρετικά σφοδρός και αποτελεσματικός. Με τη βοήθεια του καταιγιστικού βομβαρδισμού του πυροβολικού τους, οι Τούρκοι είχαν σε σύντομο χρόνο τις πρώτες επιτυχίες. Στο μέτωπο της 1ης μεραρχίας κατέλαβαν το δυτικό τμήμα του Καγιαντιμπί, το λόφο του Ασβεστά και ολόκληρη την τοποθεσία του Τιλκί Κιρί Μπέλ. Στο μέτωπο της 4ης μεραρχίας κατέλαβαν το Μαύρο Βράχο και τα προχωρημένα χαρακώματα στο δεξιό της. Στο μέτωπο της 5ης μεραρχίας κατέλαβαν τη Δασωμένη Κορυφή. Οι επιθέσεις των Τούρκων εναντίον της 5ης μεραρχίας είχαν σκοπό να καθηλώσουν τα εκεί ελληνικά τμήματα, αλλά και να παραπλανήσουν την ελληνική ηγεσία ως προς την κύρια κατεύθυνση της τουρκικής επιθέσεως.
Ο διοικητής της 4ης μεραρχίας Δημαράς ζήτησε να διατεθεί άμεσα προς ενίσχυση του δεξιού της το απόσπασμα Πλαστήρα (5/42 Σύνταγμα Ευζώνων και 13η μοίρα ορειβατικού πυροβολικού), που βρισκόταν σε εφεδρεία. Ο Τρικούπης( διοικητής του Ά Σώματος Στρατού) ενέκρινε την αίτηση. Έδωσε μάλιστα στις 8 το πρωί τη σχετική διαταγή απευθείας στον Πλαστήρα, που βρισκόταν στο Στρατηγείο του Σώματος. Ο Πλαστήρας έφτασε στη δεύτερη γραμμή στις 10 το πρωί ολομόναχος για να διαπιστώσει πως είχε εγκαταλειφθεί από τον εχθρό. Στις 10:30 ήρθε το Ι Ι/42 που τάχθηκε στο κενό των δύο ελληνικών μεραρχιών. Ο συνταγματάρχης Παπαναγιώτου από τον οποίο ο Πλαστήρας θα έπαιρνε πληροφορίες για την κατάσταση, είχε εξαφανιστεί ενώ το 35ο Σύνταγμα είχε αποσυντεθεί. Στις 12:00 περίπου έφτασε και το Ι/ 42 Τάγμα (Τσιρώνης). Ως το βράδυ η κατάσταση ελεγχόταν. Οι ταγματάρχες Τσιρώνης και Παλατζάς είχαν τραυματιστεί. Το ηθικό ήταν πεσμένο και δεν υπήρχε σχέδιο σύμπτυξης, ενώ ο Κεμάλ συντόνιζε την επίθεση από την πρώτη γραμμή.
Στις 14 Αυγούστου τα ξημερώματα μια νέα τουρκική επίθεση ανέτρεψε τις ελληνικές γραμμές παρά τις υπεράνθρωπες αντιστάσεις του 5/42. Με εξαίρετο ηρωισμό πολεμούσε και το τμήμα του κέντρου αντιστάσεως Κατσιμπάλη. Συγκλονιστική ήταν και η αντεπίθεση του μη μάχιμου Λόχου Επιτελείου που
βαλλόταν πλευρικά και κατά μέτωπο. Οι απώλειες ήταν τραγικές. Από τους 160 άνδρες έμειναν 50, ενώ από τους 700 άνδρες του ΙΙΙ/42 τάγματος που έφτασε μετά από ολονύχτια πορεία από το Αφιόν εκτός μάχης τέθηκαν οι 500. Επιπλέον, τα πολυβόλα εγκαταλείφθηκαν μετά την αφαίρεση των κλείστρων στο Κιουτσούκ Καλετζίκ.
Το πρωί της επόμενης ημέρας ο διοικητής του Α΄ Σώματος Τρικούπης διέταξε σύμπτυξη και εκκένωση του Αφιόν. Η διαταγή διαβιβάστηκε καθυστερημένα στην 4η Μεραρχία και καθόλου στην 1η . Αγνοώντας τη διαταγή, το 5/42 συνέχιζε την αντίσταση με δεκάδες νεκρούς ως τις 4 το απόγευμα. Ένα τέταρτο αργότερα ο διοικητής της 1ης μεραρχίας διέταξε το 5/42 να συμπτυχθεί προς το Μπελ Τεπέ. Έτσι και έγινε, ο Πλαστήρας έφτασε στο Μπελ Τεπέ όπου όμως δέχτηκε τουρκικά πυρά. Στις 22:00 έφτασε στα υψώματα του Κιοπρουλού όπου βρήκε τμήματα του 23ου ΣΠ με διαταγή της 1ης Μεραρχίας. Έτσι το 5/42 άφησε το χώρο αυτό στο 23ο και στρατοπέδευσε δυτικά του σιδηροδρομικού σταθμού Μπαλ Μαχμούτ.
Η διάσπαση της γραμμής θα μεταβληθεί την επόμενη σε διάρρηξη του μετώπου. Ο Νικόλαος Πλαστήρας, αφού αντιλήφθηκε τι πρόκειται να συμβεί, ειδοποίησε το μέραρχο Φράγκου, το μεσημέρι της 15ης Αυγούστου του 1922, και του ζήτησε να καταλάβει το Τουμλού Μπουνάρ. Στις 6 το απόγευμα της ίδιας μέρας το 5/42 βρισκόταν στο Χασάν Ντετέ Τεπέ ενώ η ομάδα Τρικούπη αποφάσισε να σταματήσει για διανυκτέρευση αντί να κατευθυνθεί προς το Τουμλού Μπουνάρ.
Την επόμενη ημέρα, στις 16 Αυγούστου 1922, οι μεραρχίες Τρικούπη μάχονταν στο Χαμούρκιοϊ- Ιλμπουλάκ, αγώνα στον οποίο ζήτησε ο Πλαστήρας να επέμβει. Μέχρι τις 12:30 το μεσημέρι δόθηκε διαταγή επίθεσης, ενώ είχε σημειωθεί ρήξη της γραμμής αμύνης της Ομάδας Φράγκου στο Τουκλού Τεπέ, στην οποία ομάδα υπαγόταν και ο Πλαστήρας. Μερικές ώρες αργότερα συμπτύχθηκε ολόκληρη η ομάδα και το 5/42 έμεινε τελευταίο με ελπίδα να συμπτυχθεί την επόμενη. Αλλά η επόμενη μέρα ήταν ημέρα μεγάλων σφαγών στο Αλή Βεράν και το 5/42 προσπαθώντας να βοηθήσει την Ομάδα Τρικούπη αποκόπηκε κι αυτό. Ο Πλαστήρας έστειλε τον ανθυπασπιστή Καραμάνο με τέσσερις ευζώνους να υποδείξει δρομολόγιο διαφυγής προς το Τουμλού Μπουνάρ αλλά ο στρατηγός Τρικούπης αρνήθηκε. Τρεις μέρες μετά παραδόθηκε στο τουρκικό στρατό με εξαίρεση τα τμήματα που ακολούθησαν το δρομολόγιο του Πλαστήρα (Γαρδίκας, Τσολάκογλου)
Η παρουσία του Νικόλαου Πλαστήρα στην άμυνα της ομάδας Φράγκου στο Τουμλού Μπουνάρ ήταν αρκετά σημαντική . Στην πορεία αποδείχθηκε πως ο Πλαστήρας είχε σκεφτεί για μία ακόμα φορά πολύ σωστά Συγκεκριμένα, ο στρατηγός Τρικούπης έγραψε:
«Εάν εξετελείτο εγκαίρως, ως είχε διαταχθεί, η αντεπίθεσις… μετά της δεούσης δραστηριότητος… υπήρχαν πολλαί πιθανότητες, ότι ο κατά της 9ης μεραρχίας επιτιθέμενος εχθρός, δεχόμενος πλευρικήν επίθεσιν θ’ ανετρέπετο, ή τουλάχιστον η ενέργεια αυτή θα είχεν ως αποτέλεσμα την συνένωσίν μου μετά των εις Τουμλού Μπουνάρ δυνάμεων».
Μετά τα μεσάνυχτα,17 προς 18 Απριλίου,το 5/42 ξεκίνησε πορεία προς το Μπανάζ, πέρασε τα υψώματα βόρεια του Χαλατζιλάρ και στο Μουράτ νταγ κυκλώθηκε από τον εχθρό αλλά κατάφερε να σπάσει τον κλοιό. Τη νύχτα της 18ης Αυγούστου, ύστερα από συνεχείς και εξαντλητικές πορείες και αρκετούς τραυματίες, έφτασε στο Ελμά νταγ, όπου διανυκτέρευσαν. Την επόμενη μέρα κατευθύνθηκαν
στην περιοχή Καπακλάρ- Ουσάκ και ενώθηκε με την Ομάδα Φράγκου. Ο συνταγματάρχης Χατζηγιάννης, διοικητής του διαλυμένου 4
ου ΣΠ, τέθηκε υπό τις διαταγές του Πλαστήρα. Παίρνοντας, λοιπόν, ο Πλαστήρας το 4ο και τα δύο τάγματα του 23ου , σταμάτησε τον εχθρό και ανέλαβε στη συνέχεια διοικητής της 13ης Μεραρχίας. Στις 22 Αυγούστου 1922 το μεσημέρι έφτασαν στη Φιλαδέλφεια. Η Φιλαδέλφεια ήταν γεμάτη πρόσφυγες και λιποτάκτες οι οποίοι καταλάμβαναν τα βαγόνια. Ο Νικόλαος Πλαστήρας κατάφερε να τους κατεβάσει από αυτά, χάρις την ηγετική του φυσιογνωμία και το σεβασμό που απέπνεε. Σε λίγη ώρα τα βαγόνια γέμισαν με πρόσφυγες που έφευγαν για τη Σμύρνη. Χιλιάδες ζωές είχαν σωθεί από το Μαύρο Καβαλάρη, την ώρα που το τουρκικό ιππικό πλησίαζε τη Φιλαδέλφεια και το Σαλιχλή.
Ο Νικόλαος Πλατήρας με τη μεραρχία ιππικού και το απόσπασμα πεζικού κατευθύνθηκαν προς το Σαλιχλή όπου και διανυκτέρευσαν. Το ξημέρωμα το τουρκικό ιππικό έμπαινε στην πόλη. Η μάχη που ακολούθησε ήταν η τελευταία απελπισμένη αλλά και γενναία μάχη του έθνους να κρατηθεί και να αντισταθεί. Ως το βράδυ το 5/42 και η πυροβολαρχία Μαντά κάλυπταν την ελληνική διαρροή προς τα δυτικά. Το μεγαλύτερο μέρος της Ομάδας Φράγκου είχε διασωθεί χάρις τον Πλαστήρα και πάλι.
Στον Κασαμπά, στις 25 Αυγούστου 1922, έμαθαν για την απόφαση εκκένωσης της Μικράς Ασίας. Ο Νικόλαος Πλαστήρας εκλιπαρούσε για μια πλήρη μεραρχία ώστε να σωθεί τουλάχιστον η Ερυθραία, να κρατήσει έστω δύο βδομάδες άμυνα για να σωθεί ο ελληνισμός που συρρέει στα παράλια. Η απόφαση όμως ήταν οριστική. Η Μικρά Ασία θα εγκαταλειφθεί. Από το Νυμφαίο, το Μπουνάρμπασι και το Κόζαγατς της Σμύρνης, ο Πλαστήρας έφτασε στο Λεστέρν νταγ όπου κάλυψε την αποχώρηση των ελληνικών τμημάτων από το Τσεσμέ. Από το Καζιμίρ στις 27 Αυγούστου, τα Δύο Αδέλφια στις 28, τα Βουρλά στις 29 του μήνα και του Γκιούλμπαξε στις 30, θα περάσει από τα Αλάτσατα και το δειλινό της 2ας Σεπτεμβρίου το 5/42 εγκατέλειπε τη Μικρά Ασία.
Αξίζει να αναφερθεί το εξής: Όταν το καλοκαίρι γινόταν η προετοιμασία για την εξόρμηση ο στρατηγός Νίδερ έφτασε στη γέφυρα του Ενβαλάρ και περιφερόμενος ανάμεσα στους στρατιώτες, ρωτούσε μερικούς από αυτούς:
- Εσύ που υπηρετείς;
- Στο δωδέκατο.
- Εσύ;
- Στο δέκατο όγδοο.
- Εσύ;
- Στο εικοστό τέταρτο.
Λέει ο καθένας το νούμερο του συντάγματος καθώς στέκεται προσοχή.
- Εσύ; ρωτά ο Νίδερ έναν εύζωνα αδειούχο.
- Είμαι του Πλαστήρα! του απαντά ο εύζωνας περήφανα.
- Ποιανού συντάγματος; ξαναρωτά ο στρατηγός κάνοντας πως θέλει τάχα να το εξακριβώσει.
- Του Πλαστήρα! απαντά με τον ίδιο τόνο ο εύζωνας.
Λέγεται πως είπε κάποιος αξιωματικός από το επιτελείο του Νίδερ:
‘’Αυτό γίνεται σ’ όλο το μέτωπο. Οι στρατιώτες του Πλαστήρα δε λένε το νούμερο του συντάγματος που υπηρετούν. Τον αριθμητικό προσδιορισμό τον αισθάνονται σαν ηθική μείωση. Απαντούν πάντα άμα τους ρωτήσετε: «Είμαι του Πλαστήρα».’’

Όσοι στρατιώτες υπηρέτησαν στο πλευρό του Μαύρου Καβαλάρη, όσοι ήταν μαζί του στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, από τη μάχη του Σκρα μέχρι και τη Μικρά Ασία, ένιωθαν να πλημμυρίζουν από περηφάνια.__

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου