95 χρόνια από τον ξεριζωμό (αρχείο Δημ. Λιακάκου)

Ο Δημήτρης Λιακάκος στο facebook:
Κάθε χρόνο, τέτοια μέρα, μου έρχονται στο νου οι κουβέντες της γιαγιάς μου Μαργής, από το Κόλντερε, λίγο πριν πεθάνει, το 1961: "Ήτανε τα Νιάημερα της Παναγιάς (24 Αυγούστου 1922). Βαρήγανε οι καμπάνες απ΄το πρωί. Μαζωχτήκαμε στο συντριβάνι, στην πλατέα. - Να φύγουμε, γλήγορα, λέγανε οι δημογερονταίοι και κάποιοι με στρατιωτικά. Έρχονται οι Τσέτες. Φορτώσαμε, με την ψυχή στο στόμα, τα κάρα με μπόγους, μαξιλαροθήκες μ' αλεύρι και μπλουγούρι, ξερά σύκα, δυο-τρία σταμνιά νερό, ράψαμε τα χρυσαφικά στα ρούχα των παιδιώνε, ανάψαμε τα καντήλια, κλειδώσαμε τ' αμπάρια, αφήσαμε τα ντάμια ανοιχτά (-σταύλους) και τα ζά στα παχνιά τους με ταή, μη λάχει και ψοφήσουνε, κάναμε το σταυρό μας και πήραμε το δρόμο για τη Μανισά...Τα καπινά (καπνά) και τη σταφίδα, τ'αχαμε ακόμα στα σεργκια (=υπαίθρια ψάθινα στεγνωτήρια). Τ' αμπάρια μας τίγκα στα στάρια, τα καλαμπόκια, τα ρόβια...Μπαρέμ, νάναι για λίγο, λέγαμε...Εσύ το λες ; Δεν ξαναγυρίσαμε...Συνεχίσαμε για τη Σμύρνη...Κρυφτήκαμε στα μνήματα, μπήκαμε μέσα σε μεγάλους τάφους . Ντύσαμε κοριτσίστικα τ' αγόρια μας...Τους άντρους μας, μας τους επήραν με το που φτάσαμε...Δεν τους ξανάδαμε..."